Annie Ernaux jest znana przede wszystkim jako laureatka Nagrody Nobla 2022. Zanim jednak uhonorowano ją tym wielkim wyróżnieniem, była już chętnie czytaną autorką, nie tylko we Francji, ale również w krajach anglojęzycznych. Ernaux przez wielu uważana jest za głos pokolenia, który z pamiętnikarską nostalgią, a jednocześnie reporterską precyzją, opowiada o tym, co było i czego pokłosie widzimy w teraźniejszości. Przez szczere i dokładne portretowanie społecznej sytuacji kobiet Ernaux zyskała sobie miano współczesnej Simone de Beauvoir. W języku polskim ukazały się dwie jej publikacje: „Bliscy” oraz „Lata”. W marcu 2024 ukazał się następny w polskim przekładzie zbiór tekstów Annie Ernaux, „Ciała”, w którym znajdą się utwory „Zdarzenie” (L’Événement), „Pamięć dziewczyny” (Mémoire de fille) i „Młody mężczyzna” (Le Jeune Homme).
Proza Annie Ernaux
Publikacje Annie Ernaux za każdym razem balansują na granicy między powieściopisarstwem a zapisem życia. Zwykle traktowane są przez wydawców jako powieści autobiograficzne, a nieugięte, precyzyjne pisarstwo Ernaux nie daje zapomnieć, że to, o czym czytamy, wydarzyło się naprawdę. Tak jest też w przypadku zbioru „Ciała”.
„Zdarzenie” (L’Événement) – Annie Ernaux o aborcji
W „Zdarzeniu” Ernaux pisze o aborcji, której poddała się w latach 60. Jak wspomina pisarka – były to czasy, w których aborcja była tematem tabu, a słowo „feminizm” pozostawało wulgaryzmem. Ernaux z perspektywy dojrzałej kobiety opisuje więc wielki wstyd, jakim było dla niej proszenie o aborcję i spotykanie się z odmową lekarzy. Jak wielki trud musiała włożyć, aby znaleźć kogoś, kto – rzecz jasna, poza szpitalem – wykona zabieg. Zegar tykał, a jej poszukiwania nie przynosiły rezultatów. Wreszcie Annie Ernaux wspomina wyparzane na kuchence narzędzia i bolesny zabieg, a także wydalenie płodu w uniwersyteckiej toalecie. Wspomnienia dziś szokujące, budzące lęk, niesmak i smutek – ale przede wszystkim: prawdziwe.
„Pamięć dziewczyny” (Mémoire de fille) – wspomnienie młodzieńczych lat
Kolejną część nowej polskiej publikacji Ernaux stanowi kultowy już tekst „Pamięć dziewczyny”, w którym noblistka wspomina okres młodości i swoje pierwsze miłosne uniesienia. Rzecz dzieje się latem 1958 roku, gdy osiemnastoletnia dziewczyna wyjeżdża na kolonię w roli wychowawczyni.
Jak zwykle u Ernaux, w tekście istnieją dwa doświadczenia czasu i pamięci. Jedna linia zanurzona jest w przeszłości – w 1958 roku i obrazuje perspektywę osiemnastolatki. Druga natomiast stanowi formę metanarracji i jasno daje do zrozumienia, że wspomnienia pisane są z perspektywy czasu i zawierają refleksję dojrzałej kobiety, która spogląda we własną przeszłość. Istotnym wątkiem w „Pamięci dziewczyny” jest uczucie, jakim młoda dziewczyna darzy pewnego mężczyznę. Zagubiona we własnych emocjach, traci głowę, a po wielu latach, jako znana feministyczna pisarka, rekonstruuje ten stan, zadając pytania: jak do tego doszło i po co mi to było?
„Młody mężczyzna” (Le Jeune Homme) – przełamywanie tabu
„Młody mężczyzna” to ostatnia z pozycji zawartych w tomie „Ciała”. Mikropowieść opowiada o związku dojrzałej kobiety z tytułowym młodym mężczyzną. Ernaux po raz kolejny przełamuje tabu, pisząc o tym, co sama przeżyła. „Młody mężczyzna” jest bowiem nie tyle romansem, co raczej studium pewnego problemu, jakim jest milczenie na temat seksualności kobiet po menopauzie oraz związku starszej kobiety z młodszym mężczyzną. Model ten uważa się często za zboczenie, dziwaczność, odstępstwo od normy. W odróżnieniu od „Pamięci dziewczyny”, w „Młodym mężczyźnie” to kobieta przejmuje kontrolę nad relacją, to ona dominuje uczuciowo swojego wybranka, jest bardziej doświadczoną i świadomą stroną w relacji.
Zbiór tekstów Annie Ernaux „Ciała” jest dostępny tutaj.
Skomentuj