Antoine de Saint-Exupéry – pisarz, pilot – napisał książkę, która chwyta za serce każdego czytelnika niezależnie od wieku. Ponadczasowa, filozoficzna opowieść o sile przyjaźni i miłości mimo upływu lat wciąż należy do jednych z najczęściej kupowanych i czytanych klasyków literatury, i to zdecydowanie nie dlatego że znajduje się na liście lektur szkolnych. Warto podkreślić, że „Mały Książę” ukazał się po raz pierwszy 6 kwietnia 1943 roku, więc w tym roku świętujemy jego 80-lecie. Z tej okazji przygotowaliśmy zestaw ciekawostek na temat tej francuskiej, baśniowej opowieści i jej autora. Zachęcamy do lektury!
Czy wiesz, że…
… Antoine de Saint-Exupéry adresował „Małego Księcia” do dorosłego czytelnika. Książkę zadedykował swojemu przyjacielowi (chociaż później miał żałować, że jednak nie swojej żonie, Consuelo) Leonowi Werthowi. Napisał on:
… baśniowy charakter „Małego Księcia” może wynikać z faktu, że autor tuż przed napisaniem książki czytał „Baśnie Andersena”;
… autor „Małego Księcia”, mając 12 lat, skonstruował rowerolot – do dziecięcego roweru zamontował naciągnięte na ramę prześcieradła;
… Antoine de Saint-Exupéry zaczął pisać po pierwszym ciężkim wypadku lotniczym. Jego pierwsze opowiadanie związane z tematyką lotnictwa ukazało się w 1925 roku;
… podobno najpierw powstały rysunki, które potem za namową swojego amerykańskiego wydawcy Saint-Exupéry’ego zyskały słowną historię. Nad książką pisarz pracował w 1941 roku, kiedy przebywał w szpitalu w Los Angeles;
… pierwowzorem dla próżnej róży z „Małego Księcia” prawdopodobnie była salwadorsko-francuska żona pisarza, Conseulo, z którą łączył ją burzliwy związek. Autor w relacji z nią często był tyranem, a ponadto miał nie dotrzymywać jej wierności, co symbolizuje rozległe pole róż, które bohater spotkał podczas podróży na Ziemię;
… Antoine de Saint-Exupéry nazywany był w dzieciństwie królem-słońce (ze względu na swoje arystokratyczne pochodzenie), dlatego też uważa się, że narrator opowieści – pilot bez imienia i nazwiska – to sam autor;
… oryginalny manuskrypt „Małego Księcia”, w którym znajdują się odręczne notatki i próbne rysunki autora, a także akwarele, które nie znalazły się ostatecznie w książce, można znaleźć w Morgan Library & Museum w Manhattanie w Nowym Jorku;
… „Mały Książę” sprzedał się w ponad 145-milionowym nakładzie i doczekał tłumaczeń na ponad 300 języków (w tym dialektów), tym samym zyskując miano jednego z najczęściej tłumaczonych dzieł literackich na świecie. Ustępuje miejsca jedynie Biblii;
… mimo że Antoine de Saint-Exupéry jest Francuzem, to po raz pierwszy książka ukazała się w języku angielskim i francuskim nakładem amerykańskiego wydawnictwa Reynal & Hitchcock, ponieważ autor przebywał wówczas na emigracji w Stanach Zjednoczonych. We Francji „Le Petit Prince” został wydany po wyzwoleniu Francji już po śmierci autora w 30 listopada 1945 roku nakładem wydawnictwa Gallimard. Wcześniej książka była zakazana przez reżim Vichy (nazwa Państwa Francuskiego w czasach II wojny światowej);
… „Mały Książę” znajduje się na 4. miejscu na liście 100 książek XX wieku według Le Monde. Jest to lista książek, która powstała w 1999 roku na podstawie głosowania 17 tysięcy Francuzów;
… w 2012 roku eksperci ogłosili odnalezienie dwóch nieznanych dotąd stron rękopisu francuskiego pisarza. Strony otrzymał dom aukcyjny Artcurial od prywatnego kolekcjonera. Dotyczyły one podróży Małego Księcia na Ziemię, gdzie spotyka nową postać – entuzjastę krzyżówek, nazwanego też „ambasadorem ludzkiego ducha”. Mężczyzna mówi mu, że jest bardzo zajęty i dodaje – „Pracuję bezskutecznie od trzech dni. Szukam sześcioliterowego słowa zaczynającego się na G, które oznacza “płukanie gardła”. Znawcy twórczości Antoina de Saint-Exupéry’ego podejrzewają, że tym słowem mogło być „guerre” (fr.), czyli wojna, ponieważ w 1941 r., kiedy powstawał „Mały Książę”, pisarz był bardzo zaangażowany w tę tematykę. Jeśli faktycznie by tak było, to być może książka miała mieć mniej uniwersalny charakter, a autor chciał wpleść antywojenną perspektywę;
… oryginalne szkice Saint-Exupery’ego wykonane na papierze lotniczym kupił na aukcji w 1986 roku jeden z największych szwajcarskich kolekcjonerów, Bruno Stefanini. Zachowane w bardzo dobrym stanie strony „Małego Księcia” zostały znalezione w 2019 roku po śmierci kolekcjonera w jego zbiorach. Rysunki przedstawiają rozmowę chłopca z lisem, kultowy obraz boa dusiciela, który zjadł słonia oraz Pijaka. Oprócz nich w teczce znajdował się wiersz opatrzony rysunkiem i list miłosny do żony pisarza, Consuelo;
… przekładu „Małego Księcia” na język polski podjęło się aż 18 (!) tłumaczy. Jako pierwsza z języka francuskiego przełożyła go Marta Malicka i książka ukazała się w 1947 roku nakładem Spółdzielni Wydawniczej Płomienie;
… „Mały Książę” został przetłumaczony na gwarę poznańską („Książę Szaranek”), kaszubską („Môłi princ”), śląską („Mały Princ”), podhalańską („Mały Królewic”), mazurską;
… „Mały Książę” był ostatnią książką, która ukazała się za życia autora. Po jego śmierci w 1948 roku ukazała się „Twierdza”, którą napisał w 1944 roku;
… Antoine de Saint-Exupéry umarł 31 lipca 1944 roku, czyli rok po ukazaniu się „Małego Księcia”, najprawdopodobniej na skutek zestrzelenia jego samolotu przez niemiecki myśliwiec. Szczątki samolotu, w którym zginął, odnaleziono w 2003 roku niedaleko Marsylii. Można je dziś obejrzeć w muzeum lotnictwa na lotnisku Le Burget pod Paryżem;
… prawa autorskie do „Małego Księcia” wygasły 1 stycznia 2015 roku zgodnie z obowiązującym prawem (utrata praw autorskich po 70 latach od śmierci pisarza). Dlatego też „Mały Książę” (jak i inne utwory pisarza) stał się własnością publiczną i może być wykorzystywany przez każdego w dowolnym celu. We Francji fundacja imienia autora wywalczyła dłuższy okres ochrony praw autorskich (100 lat) dla dzieł Antoina de Saint-Exupéry’ego, dlatego staną się one własnością publiczną w 2044 roku;
… jeden z księżyców planetoidy Eugenii nosi nazwę Petit Prince, czyli Mały Książę. Nazwę tą księżyc otrzymał na cześć Napoleona Eugeniusza Bonaparte, syna francuskiej cesarzowej Eugenii. Dlaczego akurat taka nazwa? Otóż jego życiorys przypominać ma losy bohatera książki Antoina de Saint-Exupéry’ego;
… animowana bajka „Mały Książę” z 2015 roku (reż. Mark Osborne) otrzymała w 2016 roku Cezara w kategorii Najlepszy film animowany oraz w 2017 roku Nagrodę Annie w kategorii Najlepsze indywidualne osiągnięcie: muzyka (Hans Zimmer, Richard Harvey).
Jeśli masz ochotę sięgnąć po “Małego Księcia”, kupisz go w kilku wydaniach, np.:
Skomentuj